September 2022
Op vrijdag 20 mei was het tijd voor de eerste masterclass van de nog jonge marktgroep Ruimte & Leefomgeving. Elke marktgroep bij OchtendMensen volgt twee keer per jaar een masterclass, waarin een verdieping plaatsvindt met praktijkcases, de markgroep organisaties bezoekt of workshops volgt die gegeven worden door experts uit het veld. Thijs Huiberts en Merel Schonagen nemen jullie graag mee in deze eerste masterclass waarin we met tien OchtendMensen-adviseurs naar Dwingeloo in Drenthe afreisden. Een dag die in het teken stond van de stikstofproblematiek en draagvlak creëren.
De rol van de provincie in gebiedsprocessen
In de stikstofcrisis is een belangrijke rol weggelegd voor provincies die aan de lat staan voor het vormgeven van de gebiedsgerichte aanpak. De OchtendMensen-adviseurs kregen daarom tijdens de masterclass de kans een dag mee te kijken met Cornelia Vermeer, programmaleider Zuidwest Drenthe & Reest, Team Landelijk gebied, Programma Natuurlijk Platteland van de Provincie Drenthe. De vraag die deze dag centraal stond was: ‘Hoe ontwikkel je in de huidige context met alle dilemma’s een goed gebiedsproces mét draagvlak?’. Vanuit de Bospub, midden in de Drentse natuur, werden de adviseurs ingeleid in het vraagstuk door Jöan Boere, senior trainer bij Management Expedition, Monique van den Dungen, gebiedsregisseur Stikstof en Cornelia Vermeer.
De omgeving van het Dwingelderveld
Tijdens de introductie werden we meegenomen in meerdere prachtige (beschermde) natuurgebieden in Zuidwest Drenthe en de verschillende soorten problematiek die hier van toepassing zijn. Stikstof speelt hierin een rol, maar ook het waterpeil is van grote invloed. Tegelijkertijd is het een landelijk gebied waarin landbouw en recreatie een belangrijke en niet te onderschatten rol spelen. Veel verschillende belangen dus, die elkaar zo nu en dan in de weg zitten. In dit complexe speelveld moet de provincie uiteindelijk een oplossing creëren voor de (stikstof)problematiek. Het creëren en behouden van draagvlak onder alle partijen is hierin voor de provincie van cruciaal belang.
Stakeholdermanagement op de tandem
Na de korte introductie over de complexiteit van het stikstofvraagstuk in Drenthe stapten we op tandems (!) om kennis te maken met het mooie gebied en de verschillende betrokken stakeholders bij dit vraagstuk.
Ons eerste bezoek was een bedrijfsbezoek bij melkveehouder Maatschap Benning. Na hartelijk te zijn ontvangen, praatte de eigenaar van het melkveebedrijf ons bij over de problemen waar zij tegenaan lopen. Het bedrijf is dichtbij het nationale natuurgebied het Dwingelderveld gelegen; een Natura-2000 gebied. De melkveehouders in dit gebied hebben door de status van het park te maken met grote onzekerheid rondom hun bedrijfsvoering.
Ons bezoek aan het Dwingelderveld was nog vóór de geruchtmakende stikstofkaart die het kabinet in de zomer presenteerde. De onduidelijkheid over de toekomst was daarom toen de grootste zorg van het bedrijf. Kan het bedrijf blijven bestaan? Kunnen hun kinderen het bedrijf later overnemen? En wat gebeurt er met hun investeringen in de staluitbreiding? Het belang van het creëren en behouden van draagvlak en het meenemen van de boeren in dit proces kwam hierbij nadrukkelijk naar voren.
"De masterclass heeft ons veel inhoudelijke inzichten opgeleverd en onze ogen geopend voor de complexiteit van de stikstofproblematiek."
Thijs Huiberts
Adviseur OchtendMensen
De volgende stop was het nagenoeg aangrenzende Dwingelderveld. Hier heeft Godfried Vis, boswachter en teamleider bij Staatsbosbeheer ons rondgeleid door het natuurgebied, samen met Jeroen Visser, adviseur waterschapsbeheer bij het Waterschap DOD. De staat van het natuurgebied en het belang van een goed waterpeil werd hierbij toegelicht. Vervolgens nam landschapsarchitect Maurice Wenker van Prolander ons mee in de rol van toerisme in de omgeving: een stakeholdersgroep die in Drenthe ook van groot belang is – naast bewoners, ondernemers en natuur. Na al deze indrukken en informatie keerden we terug naar de Bospub, waar we ons in twee groepen OchtendMensen-adviseurs hebben gebogen over het vraagstuk om een advies te schrijven en te presenteren aan de provincie.
Een goed gebiedsproces met draagvlak creëren
Hoe ontwikkel je in de huidige context met alle dilemma’s een goed gebiedsproces mét draagvlak? In een korte training van Jöan Boere verdiepten wij ons in zowel stakeholdermanagement als draagvlak creëren, om vervolgens in twee groepen te werken aan een advies. Zo gingen wij aan de slag met een contextanalyse, brachten wij de rollen en spelers in kaart en verdiepten wij ons in de theorie rondom het creëren van draagvlak: Wat is draagvlak? Hoe krijg je draagvlak? Wat zijn de succes- en faalfactoren? Welk aspecten spelen hierbij een rol? Wanneer en hoe betrek je verschillende doelgroepen?
Dit leidde tot twee verschillende adviezen die we elk presenteerden aan de provincie. Het centrale element in onze adviezen was om inzicht te verkrijgen in de problematiek en het speelveld en alle actoren tijdig, eerlijk en compleet mee te nemen. Om als provincie een gebiedsproces in te richten waarbij je mensen daadwerkelijk een kans geeft om mee te denken en hun belangen serieus te nemen. Zo kan je iedereen zo goed mogelijk meenemen in een afgewogen proces, ook al zul je als provincie ook regie moeten nemen in moeilijke keuzes. Na onze presentaties zijn we in debat gegaan met alle aanwezigen en heeft de provincie aangegeven welke elementen uit onze adviezen voor hun van toegevoegde waarde zijn om mee te nemen.
De opbrengst
Terugdenkend aan de discussie, de gevoerde gesprekken met de stakeholders en de training, heeft deze masterclass onze ogen verder geopend voor de complexiteit van dit onderwerp en het belang van een goed gebiedsproces organiseren. Het was ontzettend interessant om gezamenlijk met alle verschillende stakeholders het gebied te ontdekken, te verkennen wat er allemaal speelt en wat mogelijke oplossingen zijn voor het organiseren van een passend gebiedsproces.
We zijn de provincie en alle andere aanwezige partijen dankbaar voor de organisatie van deze inspirerende dag. Daarnaast hopen we met onze adviezen en inzichten de provincie verder op weg te hebben geholpen naar een gebiedsproces mét draagvlak. Al met al: een prachtige dag en een geslaagde eerste masterclass!
Wil je meer weten over de masterclasses, de opleiding en het ontwikkeltraject die de adviseurs bij OchtendMensen volgen? Neem contact op met Thijs Huiberts of klik hier voor onze opleiding.