Menu

OchtendMensen-nieuws

Duurzamer aanbesteden met de CO2–Prestatie­ladder

Datum 08-03-2023
Duurzamer aanbesteden met de CO2–Prestatie­ladder

De impact van de overheid op het verduurzamen van de maatschappij neemt aanzienlijk toe als zij erin slaagt om opdrachtnemers mee te krijgen in deze verduurzaming. Maar hoe stimuleer je op een slimme manier verduurzaming in een aanbesteding? En hoe meet je of een opdrachtnemer echt duurzaam opereert? In de ontbijtpraktijk van OchtendMensen zet Harald Versteeg van Rijkswaterstaat (en onafhankelijk voorzitter van centraal college van deskundigen van SKAO) uiteen hoe de CO2-Prestatieladder als instrument wordt ingezet om duurzaam aan te besteden. In onze opdrachten komen wij de CO2-Prestatieladder vaak tegen. Erg interessant dus om meer te horen over de herkomst, filosofie en impact van deze ladder!

Wat is de CO2-Prestatieladder?

De CO2-Prestatieladder is een duurzaamheidsinstrument dat als CO2-managementsysteem en aanbestedingsinstrument wordt gebruikt. De ladder werd in 2009 door ProRail bedacht en wordt nu beheerd door Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden & Ondernemen (SKAO). De ladder bestaat uit 5 niveaus. Hoe hoger een organisatie scoort, hoe duurzamer deze functioneert. Niveau 1, 2 en 3 gaan over de uitstoot van de eigen organisatie. Vanaf niveau 4 en 5 werkt de organisatie aan het verminderen van de CO2-uitstoot in de keten en sector. Om opdrachtnemers te stimuleren om te verduurzamen krijgen aanbieders bij elke trede die ze hoger scoren een gunningsvoordeel bij aanbestedingen.

Waarom is de CO2-Prestatieladder ontstaan?

Prorail werd ongeveer 10 jaar geleden aangesproken door leveranciers die hadden geïnvesteerd in energiezuinig en schoon modern materieel. Zij gaven aan dat deze investeringen helemaal geen rol speelden bij het aanbesteden. Zij werden vergeleken met concurrenten zonder dat de duurzaamheid van de oplossing of van de wijze van realisatie een rol speelde bij de aanbesteding. Naar aanleiding hiervan heeft Prorail de eerste versie van de CO2-Prestatieladder bedacht en toegepast bij hun aanbestedingen.

De Ladder is daarna doorontwikkeld in samenwerking met onder andere Rijkswaterstaat en het klimaatbureau. Er is een aparte stichting opgericht (SKAO) die eigenaar werd van het systeem met een bestuur uit alle geledingen vanuit de Bouwsector. Hierdoor kon de CO2-Prestatieladder breed worden ingezet in de sector. Het is daarna als één van de standaard instrumenten benoemd in Duurzaam GWW. Inmiddels passen meer dan 150 opdrachtgevers het toe bij aanbestedingen en hebben ruim 1000 organisaties hebben een certificaat van de CO2-Prestatieladder gehaald.

Na de start bij bouwbedrijven, ingenieursbureaus en leveranciers wordt het certificaat nu ook door organisaties uit andere sectoren gezien als een goed CO2-managementsysteem. De afgelopen periode zien we veel overheden die zich certificeren, waaronder gemeenten, waterschappen en ook ministeries. Volgens de systematiek van de Ladder verkrijgen zij inzicht in de voor hen meest effectieve maatregelen om emissies terug te dringen.

"Het systeem geeft organisaties inzicht in hun uitstoot, waardoor ze maatregelen kunnen nemen die écht impact hebben."

Harald Versteeg

Programmamanager bij Rijkswaterstaat

Duurzaam ondernemen stimuleren

Door de prestatieladder in te zetten als aanbestedingsinstrument beloon je als opdrachtgever de aanbieders die vooroplopen op het gebied van verduurzaming. Hoe hoger aanbieders scoren op de ladder, hoe groter het voordeel in de aanbesteding. Ze krijgen namelijk een fictieve korting op de aanbiedingsprijs. Aanbieders worden zo gestimuleerd om de hele organisatie te verduurzamen en zich zelfs in te zetten voor verduurzaming binnen de keten. Waar een minimumeis aanzet tot het halen van een zesje, beloont inzet van de ladder de koplopers.

Een groot succes, voor alle partijen

De resultaten van de CO2-Prestatieladder zijn indrukwekkend. De CO2-uitstoot van partijen die zich laten certificeren volgens de CO2-Prestatieladder reduceert twee keer zo snel als de uitstoot van partijen die dit niet doen. Het systeem geeft organisaties inzicht in hun uitstoot, waardoor ze maatregelen kunnen nemen die écht impact hebben. Bovendien zijn de kosten per ton CO2-reductie erg laag. De aanpak is dus niet alleen effectief, maar ook betaalbaar. Doordat de ladder gradueel wordt ingevoerd is het tempo van verduurzaming voor opdrachtnemers bij te benen. Er wordt hierdoor gespreid geïnvesteerd in duurzame productiemiddelen, waardoor prijsstijgingen uitblijven. Interessant genoeg leidt het invoeren van de ladder ook tot kostenbesparingen bij de opdrachtnemers. Zij worden gedwongen om met de stofkam door de systemen te gaan. Hierbij kunnen zij als bijvangst inefficiënties identificeren en oplossen. Een certificaat hebben kost wel wat, maar door de hoge aantallen organisaties gaan de jaarlijkse kosten voor bedrijven omlaag.

En voor de aanbestedende partij zelf? Kosten al die kortingen niet klauwen met geld? Door de hoge aantallen organisaties met hoge certificeringen gingen de kortingen omlaag. In het geval van Rijkswaterstaat lijkt het er niet op dat de CO2-Prestatieladder tot hogere kosten heeft geleid.

Het verhaal van Harald inspireert ons om verder na te denken over hoe we dit krachtige instrument kunnen inzetten om organisaties te helpen met hun verduurzamingsuitdaging.

Wil je weten wat voor Klimaat- en Duurzaamheid-opdrachten OchtendMensen doen, lees dan verder op onze themapagina. En wil je op de hoogte worden gehouden van wat OchtendMensen publiceert over Klimaat & Duurzaamheid, schrijf je dan hieronder in voor onze nieuwsbrief.

Onderdeel van TwynstraGudde