Terugblik Masterclass Klimaat & Duurzaamheid en Ruimte & Leefomgeving: Nederland anno 2120

Welke aannames, dilemma’s en keuzes kom je tegen bij het vormen van een gebiedsinrichting met een aansprekend en kansrijk toekomstbeeld? En wat betekent zo’n visie voor het soort vragen die wij onszelf én onze omgeving stellen waarmee ons werk wordt vormgegeven? Hoe ziet het Nederland van de 22e eeuw er ruimtelijk uit? Drijvend wonen op de Rijn en Lek, drones die groenten oogsten en direct vers bezorgen op de deurmat én drie enorme wolkenkrabbers in Arnhem? 

Op vrijdag 19 april 2024 gingen de OchtendMensen-adviseurs van onze marktgroepen Ruimte & Leefomgeving en Klimaat & Duurzaamheid met elkaar en deze vragen aan de slag om betekenis te geven aan een eigen ruimtelijke toekomstvisie voor ons land. Tijdens deze Masterclass zijn we gegidst door een uniek en ecologisch waardevol stukje natuurgebied; het Renkums Beekdal! Lees in deze blog meer over onze verkregen inzichten.

Vanuit Social Design naar nieuwe perspectieven 

Onze ochtend trapt af met een artistieke kijk op hoe ons denken zich verhoudt tot de wereld om ons heen.  Fides Lapidaire – adviseur Social Design bij ons moederbedrijf TwynstraGudde - neemt ons mee in haar expertgebied Social Design, en hoe je vanuit een ontwerpende blik tot verrassende perspectieven kunt komen. Binnen advies- en projectrollen zijn mensen snel geneigd zaken te willen begrijpen, structureren (het liefst met een model) en met een oplossingsrichting en aanpak van wal te steken. Creativiteit – en het creatief bezig zijn – wordt in een academische omgeving snel afgeleerd. Een les hieruit was vooral; accepteer vaker dat je iets niet snapt en beschouw die bewustwording als een kunstwerk. Haar oproep is weg te blijven bij het begrijpen van dit kunstwerk, maar het te doorleven, beschouwen en je te verwonderen over de bewustwording daarover. Deze manier van denken leidt tot ideeën die bijdragen aan het vormgeven van daadwerkelijk vernieuwende invalshoeken voor het voortbrengen van transities. 

"Wij zijn keihard aan het werk voor de systemen waarin we leven, terwijl ze ooit door onszelf zijn ontworpen om dat voor ons te doen. Ondertussen leren we creatief zijn snel af; het vraagt iets actiefs van ons denken om dingen écht fundamenteel anders te doen." 

Fides Lapidaire

Adviseur Social Design TwynstraGudde

Het natuurlijk systeem als basis voor de toekomst 

Na de koffie krijgt Tim van Hattum, programmaleider Klimaat bij Wageningen University & Research het woord en neemt ons mee in een aantal nature-based toekomstperspectieven vanuit zijn onderzoek naar een duurzame ruimtelijke leefomgeving en kennis- en innovatieprogramma NL2120. Een inspirerend verhaal waarbij economische ontwikkeling en natuurinclusief samenleven elkaar versterken. Hoe ziet onze fysieke leefomgeving eruit als de diverse maatschappelijke transitiethema’s bijeen worden gebracht en je deze letterlijk op elkaar zou leggen? We ontdekken een aantal leidende principes, waarin bestaande omstandigheden van onze bodem- en watersystemen en het toenemende biodiversiteitsverlies centraal staan.   

“Hittestress, extremere droogte, voedselvoorziening en de biodiversiteit staan allen onder grote druk. Daarbij is de EU nu onvoldoende voorbereid op klimaatverandering. Ik merk dat er nu ongelooflijk veel behoefte is aan een hoopvol toekomstperspectief, elke regio in Nederland is daarbij een onderdeel van de puzzelmarathon.” 

Tim van Hattum

Programmaleider Klimaat Wageningen University & Research

Ecologische verbinding Veluwe en Rivierengebied beschermen 

Na deze inhoudelijke kennismaking met de regio haalden we – al behendig springend over plassen - een frisse neus en werden we rondgeleid door het omliggende Renkums Beekdal. Dankzij de regenval op de Hoge Veluwe begin april stroomt de Sprengebeek plezierig door: een teken waar onze natuurgids  van het naastgelegen bezoekerscentrum maar al te opgewerkt over is! Hij vertelt ons onder andere over de ontstaansgeschiedenis, de werking van kwelputten en wat het gebied heeft betekent voor de lokale papiermolenindustrie. Maar ook wat de risico’s en knelpunten zijn als gevolg van hedendaagse waterafvang voor het beschermen van de waterhuishouding en biodiversiteit in de beekdalen en het belang van de functie van dit gebied in afwisselende perioden van aanhoudende droogte en regenval. 

Van brainstormen naar evenwichtige situatieschets 

Voorzien van al deze expertise gaan we met elkaar creatief en idealistisch aan de slag met de gebiedsthema’s Mobiliteit, Energie, Natuur en Water. We krijgen de opdracht aannames en dilemma’s te bespreken en aan de hand van de keuzes die daaruit volgen per thema een zoveel mogelijk realistische toekomstschets te bouwen. Na een uur brainstormen en bouwen, presenteren we aan elkaar de tot stand gekomen beelden, gemaakte keuzes, en óók hoe ons groepsproces is verlopen. Het valt op dat er veel energie zit op hoge binnenstedelijke woningbouw, landbouw in de uiterwaarden van de delta en innovatieve mobiliteitsvormen via water en de lucht. Een aanname die tot discussie leidt, is de bereidwilligheid van inwoners om van randgemeenten naar de grote stad te verhuizen en hoeveel ruimte er eigenlijk onder de grond is voor al onze plannen. 

Met aansprekend toekomstbeeld betekenis geven aan ons werk 

Met al deze informatie en oefeningen zijn we natuurlijk ontzettend nieuwsgierig geworden welke richting onze toekomstvisie uitgaat als al deze ruimtelijke keuzes voor de Groene Metropoolgregio op elkaar zouden worden gelegd. Onze AI-tool helpt ons verder op weg en knutselt als conclusie en opbrengst van de dag onderstaande impressie. Afsluitend wordt binnen de groep aan elkaar gedeeld wat wij individueel in onze huidige rollen kunnen doen en laten om dit toekomstbeeld te bereiken. Voldaan en voorzien van frisse invalshoeken en kijk op ons handelen sluiten we met elkaar af op een zonnig terras! 

Enthousiast geworden over ons werk bij OchtendMensen? Leer ons kennen via de inhousedag.